Ons doel is meer biodiversiteit op boerenland. Hoe weten we nu of we dit doel bereiken? Daarvoor monitoren vrijwilligers op de percelen en wordt er onderzoek gedaan. Thijs Fijen (ecoloog, universitair docent aan de WUR én vrijwilliger bij Land van Ons) en Quinty Meulenkamp (masterstudent Biologie aan de WUR) onderzochten op 8 percelen van LVO of de biodiversiteit hier beter is dan op percelen van gangbare landbouw. Het onderzoek laat zien dat er meer vlinders én meer soorten vlinders zijn op Land van Ons-percelen. Voor vogels en wormen is het moeilijker conclusies te trekken vanwege het ontbreken van gestructureerd verzamelde gegevens. Het onderzoek laat ook zien hoe belangrijk monitoring is.
Regenwormen, vlinders en vogels
Thijs licht toe: “we keken naar en beoordeelden de niet toevallige (statistisch significante) verschillen
tussen LvO-percelen en gangbare landbouwpercelen, voor regenwormen, vlinders en vogels. Een omslag van afname naar toename is eigenlijk al substantieel. In de Europese Natuurherstelverordening is afgesproken dat het aantal insecten dat planten bestuift niet meer achteruit mag gaan. Uiterlijk vanaf 2030 moeten er meer bestuivende insecten komen. Wij dragen daar zeker aan bij!”
Meer krioelende regenwormen
“Als we alles op één hoop gooien, vinden we meer regenwormen per m2 bij LvO-percelen dan in referentiegebieden. Kijken we per perceel dan zien we vooral bij de Biesterhof (één jaar) en bij Lettele significant meer wormen dan in de directe omgeving van die percelen. Door de grote verschillen tussen de jaren, bijvoorbeeld door droogte en meetmoment, heb je metingen over meer jaren nodig om harde conclusies te kunnen trekken. Het kan volgend jaar zo maar weer anders zijn, maar de signalen zijn voorzichtig positief.”
Meer vlindersoorten én meer vlinders
“Als referentiegebied kozen we voor een ruime regio rondom het perceel met hetzelfde type agrarisch gebied. We vergelijken dus niet met natuurgebieden. De vlindertellingen van de Vlinderstichting zijn heel goed te vergelijken met de tellingen van Land van Ons. Er waren drie percelen met goede data: de Biesterhof, Holtesch en Lettele. Op alle drie de percelen vinden we meer soorten vlinders (grafiek 1) en meer individuen (grafiek 2).”
Aantrekkelijk voor vogels
“Bij vogels zijn de resultaten minder zeker omdat wij onze gegevens niet op dezelfde manier verzamelen als in de meetnetten van Sovon. Wel kun je zeggen (anekdotisch) dat de poelen, hagen en de andere landschapselementen het aantrekkelijk maken voor insecten, vlinders etc. Daar reageren de vogels weer op. De keuze voor bepaalde gewassen, de niet kerende grondbewerking, nathouden van percelen helpen ook mee. Het systeem als geheel is aantrekkelijk voor de vogels. Maar statistisch kun je nog niet aantonen dat er meer vogels zijn op Land van Ons percelen. Dan moeten we gegevens gaan verzamelen op dezelfde manier als in de meetnetten van de Sovon.”
“De aanleg van landschapselementen speelt een hele belangrijke rol binnen het systeem van Land van Ons”
Monitoren is nodig én belangrijk
Het landelijk Team Biodiversiteit en Beheer optimaliseert en verbetert de protocollen voor monitoring. Dat is niet zonder reden. Thijs licht toe: “als we aansluiten bij de bestaande meetnetsystemen kunnen verzamelde gegevens over en weer gedeeld en gebruikt worden. Bijvoorbeeld voor trendberekening, vervolgonderzoek, beleidsinformatie voor de natuur, referentie etc. Dan kunnen we op ieder moment zeggen: we hebben van deze percelen de gegevens, zouden we die mogen vergelijken met die en die, dan en dan.”
Hoe gaat het met de hommels?
Thijs: “dat weten we nu niet, en dat is jammer. Want als je vlinders kunt tellen, kun je ook hommels tellen. Bij het tellen van hommels volgens landelijk protocol tel je eerst zonder onderscheid alle hommels die voorbijvliegen. En op een gegeven moment, als de meetnet-coördinatoren het idee hebben dat je het ook op soort kan, dan mag je ook op soort tellen. Ik denk dat het een goeie werkwijze is die makkelijk opgenomen kan worden terwijl je vlinders telt. Het vraagt wel training. Daarom zou het goed zijn als vanuit landelijk Land van Ons, de percelen hierbij meer ondersteuning krijgen.”
Signalen van biodiversiteitsherstel zijn positief
“In het algemeen kun je pas gaan spreken over trends als je van minstens 5 jaar gegevens hebt. De tijd dat LvO actief is, is dus nog te kort om te kunnen spreken over trends. Maar de signalen zijn super positief. Zeker voor vlinders. Dit onderzoek geeft ons inzicht in de kwaliteit van de huidige verzamelde gegevens, hoe de monitorgegevens te optimaliseren en hoe meer percelen te betrekken bij monitoring. En over een paar jaar bekijken we de verzamelde gegevens gewoon nog een keertje!”
Achtergrondinformatie
Thijs Fijen is ecoloog en universitair docent aan de WUR én vrijwilliger bij Land van Ons- perceel Ede. Quinty Meulenkamp is masterstudent Biologie aan de WUR.
De beide onderzoekers kozen voor 8 Land van Ons–percelen. Dit zijn percelen waar minimaal 1 jaar goede monitoring data waren. De percelen zijn: Holtesch, Oud Ade, Lettele, Onneresch, Biesterhof, Zwagermieden, Empe en Noordbeemster. De onderzoekers maakten voor hun onderzoek gebruik van de referentiedata van de nationale meetnetten. Land van Ons meet ook zoveel mogelijk op deze manier.