In samenwerking met veehouder (beheerboer) Jan van de Poel en Leiden Universiteit is vrijwilliger Jan Groot deze maand begonnen met een ‘natuurlijke’ manier van begrazing van jongvee. Het natuurlijke houdt in dat niet de grasbehoefte van het (jong)vee bepalend is voor het inscharen, zoals bij gangbare weidesystemen, maar de conditie van de graszode. Voorkomen van overbegrazing staat voorop, zonder het vee te kort te doen. Aangezien de grasbodem centraal staat mag deze vorm van stripgrazen regeneratief genoemd worden, en revolutionair!
Waarom stripgrazen?
In de gangbare weidesystemen met omweiden is er vrijwel altijd sprake van overbegrazing: nog voordat de graszode helemaal is hersteld van de vorige begrazing komt de kudde opnieuw in het stuk weiland grazen. Het vee krijgt dan veel mals en suikerrijk gras voorgeschoteld, maar de efficiëntie van de grasproductie blijft ondermaats.
Weidegras bereikt maximale groei als het 4 bladeren heeft en het onderste blad begint te verdorren. Dat is, afhankelijk van de groeiomstandigheden, zes tot tien weken na de vorige beweiding. Het gras is op dat moment veel hoger, pakweg een halve meter, waardoor het vee er meer van zal vertrappen.
Juist dat vertrappen bevordert de productie van het weiland op de lange termijn. Schrik niet… een derde van de hoeveelheid gras wordt vertrapt! Dat druist in tegen de gangbare principes, maar is juist de crux: de vertrapte grashalmen zijn voedsel voor het bodemvoedselweb: de bacteriën, schimmels, eencelligen, meercelligen en verder alle insecten, kevers, regenwormen en alles wat door de bodem kruipt. Ze floreren door de extra organische stof en zuurstof in de bodem. Hoe meer zuurstof, des te meer dierlijk leven in de grond.
De grasstengel is het best als hij vier bladen heeft, dan is de fotosynthese het meest effectief en kan de plant ongeveer 40 % van de suikers opslaan in de wortels die daarmee verder uitgroeien en reserves bieden voor de winter. Als in dergelijk grasland vee wordt geschaard, helpt die de bodem te verrijken door een deel van de grashalmen te vertrappen. Door die twee aspecten stijgt gaandeweg de grasproductie per hectare
Ook een gevarieerde samenstelling van de graszode is van belang, zoals in de zeven regels hieronder beschreven.
Stripgrazen is inmiddels in verschillenden landen, waaronder Nederland beproefd, zie hier.
Richard Perkins, veehouder in Zweden, legt het principe van generatief begrazen op Youtube begrijpelijk uit.
Het blijkt succesvol als deze zeven regels in acht worden genomen:
1. De koeien iedere dag een nieuw stukje weiland geven (d.m.v. schrikdraad) en pas na ongeveer 6 weken de koeien weer op het perceel terug laten komen (als het gras weer de optimale lengte heeft).
2. De percelen zo’n afmeting te geven dat de koeien een derde van het gras vertrappen en met hun gewicht de dode halmen in de bodem drukken, als voedsel voor het bodemvoedselweb.
3. Het gras de gelegenheid geven om zijn maximale groei te bereiken, namelijk als het 4 bladeren heeft, en het onderste blad begint te verdorren.
4. Klavers toevoegen, omdat deze diepe penwortels hebben, waarmee de bodem wordt opengebroken en er dus meer zuurstof in de bodem komt.
5. Kruiden toevoegen, voor de gezondheid van de koeien en allerlei planten door elkaar zorgen ook voor een betere vochthuishouding.
6. Geen kunstmest en pesticiden gebruiken.
7. Het regelmatig meten van het bodemvoedselweb, om te weten dat de methode werkt of moet worden bijgestuurd (bijvoorbeeld meer of minder koeien, perceelgroote aanpassen, andere kruiden en klavers toevoegen etc.).
Proefopzet, help je mee?
Jan Groot gaat op Oud Ade voor de proef drie hectare grasland gebruiken. Daar grazen het hele seizoen 8 pinken op. Zij krijgen dagelijks een strook vers gras dat minimaal zes weken met rust is gelaten. De praktijk zal uitwijzen of het lukt het organische- en zuurstofgehalte in de bodem te verhogen, en daarmee het bodemvoedselweb te verbeteren, overbegrazing te voorkomen en het jongvee voldoende te laten groeien.
Wil je helpen bij deze proef met stripbegrazing op Oud Ade? Het kost je 1x per week een uur tot aan september. Je verplaats dan de schrikdraden en observeert of de koeien genoeg te eten hebben en hoe de kruiden en klavers groeien. Neem dan contact op met Jan Groot.