Bij de klimaattop en bij onze formatiebesprekingen staat de klimaatcrisis centraal, zij het nog niet centraal genoeg.
Wij als coöperatie van burgers die het initiatief hebben genomen om in eigen beheer aan de landbouwtransitie bij te dragen, zijn van mening dat de biodiversiteitscrisis daar in aandacht nog ver bij achterblijft. We schreven daarom rond de aanvang van de klimaattop in Glasgow een open brief aan Mark Rutte teneinde hem van de urgentie van snelle en vergaande maatregelen te doordringen. Daarbij een lijst met feiten die de ernst van de biodiversiteitscrisis vooral in Nederland dramatisch onderbouwen.
Als open brief is deze tevens naar de pers verstuurd, maar ook naar de vaste Tweede-Kamercommissies van Economische Zaken en Klimaat en van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Wij richten onze hartenkreet ook tot ons parlement met de oproep er alles aan te doen om de huidige demissionaire en toekomstige missionaire regering te bewegen om met een geïntegreerd en evenwichtig beleid zo goed mogelijk aan de gecombineerde klimaat- en biodiversiteitscrises tegemoet te komen.

De brief:

Ministerie van Algemene Zaken
Minister-president Mark Rutte
Postbus 20001
2500 EA Den Haag

5 november 2021

Klimaatramp is geen noodlot maar een keuze

Beste Mark,

We weten dat Roosevelt jouw held is en dat je zijn biografieën en strategie nauwkeurig bestudeerde. Hij was het levende managershandboek en de staatsmanschapsgids in één. Jouw gedroomde profiel.
Roosevelt had daags na de aanval op Pearl Harbor een crisis het hoofd te bieden. Maar hij had een plan. En ging het direct linksom en rechtsom uitrollen. Alle burgers werden daarvoor ingezet, de hele industrie omgegooid. Binnen enkele weken waren productielijnen omgezet, ook van de allergrootste bedrijven, die binnen maanden totaal andere producten van de band lieten rollen. En alles werd gerecycled, van kauwgom tot elastiekjes. Je helpt Hitler, hield hij iedereen voor die alleen in een auto stapte en nodeloos energie verspilde. En hij versloeg Hitler en overwon op alle fronten.

Wij hebben nu te maken met een crisis van epische omvang, de resultante van vele crises tegelijk. De klimaatcrisis en de daar direct aan verbonden de biodiversiteitscrisis. Net als je held kun je alle economische doelen zoals groei terzijde leggen maar wel reparabel houden. Ook de coronacrisis pareer je zo, Mark. Dat is een aardige vingeroefening. Want het grote werk gaat nu beginnen.

Als een Guardian-columnist deze maand Roosevelt ten voorbeeld stelt en navolging vraagt en burgerbewegingen oproept, als Tata Steel én Shell de druk te groot wordt en ze hun targets omgooien, als het werelddeel Australië radicale doelen stelt, als een onverwacht grote meerderheid in het Europese parlement stemt vóór de boer-tot-bordstrategie van Timmermans, als een oud-landbouwminister oproept tot snelle, duurzame landbouwtransitie en als tegelijkertijd de klimaat wereldtop dreigt te mislukken, dan hebben we te maken met momentum. Een klap die ‘Pearl Harbor’ verre overstijgt.
Een onontkoombaar gedeeld gevoel dat we er niet meer komen met de routinematige politieke en diplomatieke, op consensus gerichte aanpak van geven en nemen en kijken waar we uitkomen. Daarvoor is de tijd op.

Eerst een plan dus, Mark.
Milieumaatregelen om uit te rollen, linksom en rechtsom. Daarbij robuuste ecosystemen en een grote biodiversiteit. Het zijn de pijlers onder ons bestaan op deze planeet. Zonder ander leven is er voor ons als mens geen toekomst. Het is een basisvoorwaarde voor onze voedselvoorziening, ons leven en welbevinden. En een belangrijke waarde op zich, niet te vangen in economisch rendement.

Een wereldcrisis pareren begint bij jezelf, je eigen land.
De klimaatfeiten zijn genoegzaam bekend. De onlosmakelijke samenhang met de biodiversiteitscrisis voor juist specifiek de Nederlandse situatie echter niet.
Hierbij de harde feiten over de huidige stand van zaken:
· In Nederland is de biodiversiteit afgenomen van 40% in 1900 tot 15% in 2010 en de biodiversiteit neemt nog steeds af.
Nederland staat wereldwijd aan de top van verlies van biodiversiteit. In Europa was op peildatum 2010 nog bijna 50% en op wereldschaal is ruim 70% behouden gebleven.
In 120 jaar tijd is in Nederland 85% van alle inheemse planten- en dierensoorten verloren gegaan (gemiddeld in EU: 60%).
In Nederland heeft ca. 90% van alle habitattypen en driekwart van de habitatrichtlijnsoorten een ongunstige staat van instandhouding. Slechts 12% heeft een gunstige (gemiddelde EU 24%).
· Het verlies van biodiversiteit in Nederland is grotendeels veroorzaakt door landbouw en verstedelijking, zowel door areaalverlies als door milieudruk en versnippering.
Verdroging en verzuring, mede veroorzaakt door de landbouw en het ontbreken van of inadequaat beheer hiervan, worden genoemd als oorzaak van het Nederlandse biodiversiteitsverlies. (Habitatrichtlijn. Nederland staat heel laag: nr. 22 op een lijst van 28 EU-landen.)
· Slechts 14% van het Nederlandse landoppervlak bestaat uit natuur- en bosgebied. Daarmee staan we op de een-na-laatste plaats van Europa.
· Nog steeds wordt ca. 70% van het Nederlandse landoppervlak agrarisch gebruikt. Juist in deze landbouwgebieden gaat het slecht met de biodiversiteit.
· Slechts een half procent van de Nederlandse beroepsbevolking bezit meer dan de helft van het gehele Nederlandse grondoppervlak. Deze kleine groep bepaalt de milieudruk en het beheer van alle landbouwgrond in Nederland.
· Zo piepklein als ons land is: Nederland is het tweede agrarische exportland in de wereld na de VS. Onvoorstelbaar. Met lage marges voor de boeren. De prijs hiervoor is echter hoog voor alle Nederlanders.
· Wat in Nederland verbouwd wordt verdwijnt grotendeels over de grens.
Pluimvee en rundvlees: 78 procent is voor de export. Bloemen: 93 procent voor de export. Fruit: 66 procent.
· Op minder dan 4% van het totale Nederlandse landbouwareaal wordt ecologisch verantwoorde landbouw bedreven. Daarvan is 74% grasland en veevoedergewassen en slechts 26% akkerbouw en tuinbouw.
· Met totaal slechts 72.000 hectare ecologisch verantwoorde landbouw staat Nederland-landbouwland ver onder het Europese gemiddelde, dat twee keer zo hoog ligt.
· Emissie van broeikasgassen veranderen klimatologische omstandigheden, die vooral op langere termijn ernstig versnellende negatieve effecten hebben voor biodiversiteit en daarmee op ecosystemen en de voedselvoorziening.
· Veengronden, met kunstmatig lage waterstand voor vee en veevoedergewassen, stoten in Nederland momenteel jaarlijks evenveel CO2 uit als 2 miljoen auto’s.
· Van de bijenstand in Nederland wordt 50% (181 van de 359) bijensoorten met uitsterven bedreigd en daarmee, door hun specialismen, ook plantensoorten. Vervangen van wilde bijen met bijenkasten is riskant want zij kunnen bijdragen aan verdringing van de wilde, gespecialiseerde bij. Oogsten staan hierdoor wereldwijd onder druk.
· Er is één grootste veroorzaker van de bijensterfte: Nederland is recordhouder in het gebruik van landbouwgif. Onderzoek van Follow the Money meldde dat de Nederlandse regering zich jarenlang heeft verzet tegen betere bescherming van de bijen. De overheid beschermde wel de chemische sector en citeerde daarbij vaak woordelijk uit de lobbybrieven van de producenten van bestrijdingsmiddelen.

Wat gaan we hieraan doen, Mark?

Afzender:
Ach namens zo velen. Er liggen stapels petities op je bureau, waaronder het manifest Samen voor grond, ondertekend door 416 organisaties waaronder weer federaties die voor vele andere staan.
We tekenen namens Land van Ons, een coöperatie waarin burgers zelf landbouwgrond opkopen voor transitie naar natuurinclusieve landbouw en gezond voedsel. Samen met welwillende boeren. Verbaasd? Ja, onderzoek wijst uit dat 80% van de boeren het zelf ook anders wil. Ook zij lopen vast. Redt ons land, burgers én boeren met een geïntegreerd beleid voor landbouw, klimaat en biodiversiteit. Voordat het te laat is. We hebben nog 10 jaar.

Een plan, Mark! En doen!

We schreeuwen, we smeken erom.

Met vriendelijke groeten,
Bestuur Burgercoöperatie Land van Ons

PS. Een gotspe dat we moeten bestaan. Maar goed, we zijn dus als burgers maar zelf een start-up begonnen. Met inmiddels 15.000 deelnemers in slechts 20 maanden kochten we in bijna alle provincies al percelen landbouwgrond. Een investering uit de privé pockets van 10 miljoen euro eind 2021. Allemaal belastingbetalers.

PS2. Over Land van Ons zie www.landvanons.nl.

Cc. Vaste Kamercommissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Cc Vaste Kamercommissie Economische Zaken en Klimaat
Cc Samenvatting naar Tweede Kamer der Staten-Generaal
Voorzitter Vera Bergkamp