Land van Ons heeft een prachtig perceel aangekocht, vlak bij Houten in de provincie Utrecht. Er zijn niet veel geschikte stukken land te koop in deze provincie, een uitgelezen kans om in het midden van het land aan de slag te kunnen. Nu kan het perceelteam, dat al sinds juni wacht om in actie te kunnen komen, plannen maken, stappen zetten om pachters te zoeken, vrijwilligers te ronselen en mogelijkheden onderzoeken om het landgoed in te richten. Het perceelteam is al diverse keren bijeen geweest om elkaar te leren kennen, uit te wisselen hoe we bij Land van Ons zijn gekomen en waarom we ons voor Land Van Ons in Houten in willen zetten.
De verschillende partijen die zich al lang bezig houden met het gebruik van dit stuk land hebben gelukkig wel een gezamenlijk doel: verbeteren van het aanzien van het landschap en herstel van natuur en cultuurhistorische waarde. Hoe dit er precies uit gaat zien is een kwestie van praten met elkaar, bespreken van de verschillende standpunten en komen tot een concreet plan, waarin alle partijen zich kunnen vinden.
Het perceel is 18.6 hectare groot en ligt tussen kasteel Heemstede en de A27. Aan de zijkanten grenst het aan golfterrein Golfclub Nieuwegein en landbouwgronden. Ooit waren dit de Tuinen van Heemstede. Voor de bewoners van Heemstede en de notabelen van deze streek een mogelijkheid om te verpozen en wellicht de inspiratie voor een gedicht à la Markies de Canteclaer. Hoge heggen, handmatig geknipt en geschoren door een legertje tuinlieden, fraaie waterpartijen en fonteinen, en kronkelende paden om al keuvelend en wandelend de tijd door te brengen. Er zijn tekeningen en schetsen van dit landschap in diverse boeken over kasteel Heemstede. In het echt is er niet veel meer van te zien. Een holte in het landschap, ooit een vijver, nu begroeid met hoge wilgen en wuivend riet. Een rechte laan, goed te zien vanaf de brug naar de hoofdingang van het kasteel. De ooit zo fraaie perenbomen zijn deels vergaan en niet meer gesnoeid. Het pad is overwoekerd door braamstruiken à la Doornroosje. Een groot deel van het terrein wordt al een tiental jaren gebruikt voor monocultuur, voornamelijk maisteelt. In oktober is de mais geoogst om verwerkt te worden tot varkensvoer. Wat overblijft is grauwe modder na de overvloedige herfstregens. Toch lopen er op de grasdelen veel hazen en grote groepen ganzen doen zich tegoed aan het gras.
Het perceel vraagt erom om terug gebracht te worden tot een landschap, waarin recreatie, opbrengst en natuur samen kunnen gaan. Het perceelteam van Land van Ons Houten, bestaande uit Bram Eigenhuis, Mieke Baldé, Dick Sijtsma en Rudo Snabilie, heeft de mooie taak om de mogelijkheden te onderzoeken en een haalbaar en concreet plan op te stellen. Met de landbouwuniversiteit Wageningen in de rugzak en ervaring met ecologisch tuinieren en veeteelt is er kennis in huis om dit in te vullen. Uiteraard in overleg met de diverse partijen.
Er zijn twee stichtingen die zich bezig houden met de historische tuinen van Heemstede: Stichting Buitenplaats Heemstede en Stichting Historische Tuin Heemstede. De twee partijen willen zoveel mogelijk het historisch karakter behouden. De gemeente heeft uiteraard ook belangen. Bebouwing is niet toegestaan. Tevens wil de gemeente de structuur van de grond zoveel mogelijk intact houden, omdat daaronder nog de oorspronkelijke indeling van de tuinen te zien is, waardoor ook het planten van bomen misschien niet tot de mogelijkheden gaan behoren. Het perceel is een Rijksmonument en onderdeel van de Hollandse Waterlinie en als zodanig beschermd.
Eerdaags gaat het perceelteam in overleg met verschillende partijen, die geïnteresseerd zijn in samenwerking met Land van Ons. Gesprekken met toekomstige pachters, kennismaking met buurtbewoners, op zoek naar vrijwilligers om het vele werk te doen. Twee concrete plannen zijn er al. Het verwijderen van grote bossen braamstruiken om de centrale oprijlaan toegankelijk te maken. En de oorspronkelijk vijvers terug brengen in goede staat door verwijderen van riet en mansdikke wilgen.
Het fraaie terrein is aangekocht, nu een concreet plan en een tekening maken. Een haalbare combinatie van planten en oogsten, recreatie en economische haalbaarheid, zichtlijnen en biodiversiteit. Inheemse gewassen zullen zorgen voor voedsel en broedplaatsen voor vogels en insecten, heggen en takkenbossen worden schuilplaatsen voor de diverse dieren, zoals hazen, uilen, vleermuizen, salamanders, kikkers en egels, die daar altijd hebben gezeten, maar door de monocultuur van mais geen plek meer hebben. Hoe mooi zou het zijn als dit in de nabije toekomst gerealiseerd kan worden? Prachtig was het moment, waarop Dick opperde om het vanuit de toekomst te bekijken. Wat willen we daar over 5 jaar zien? Herten, dassen, ijsvogels? Om vanuit dat perspectief terug te redeneren, wat moeten we daar dan realiseren?
Het perceel is goed zichtbaar vanaf de A27, vlak voor en op de oprit Houten. In de verte de contouren van het kasteel, daarvoor de door de gemeente geplante eikenbomen. Wat zou het mooi zijn als fruitbomen, bloemenvelden en vijvers invulling zijn voor dit nu kale stuk land. Iedereen kan het zien, iedereen kan mee doen. Land Van Ons is voor iedereen haalbaar en betaalbaar. Houten, van oorsprong een agrarisch dorp met 50.000 inwoners, moet daar toch enthousiast voor zijn.
Tekst: Rudo Snabilie