Velen van ons vragen zich waarschijnlijk af of je van de duurdere biologisch producten meer voedingswaarde of gezondheid mag verwachten.
We vroegen het aan Stichting Demeter, het kwaliteitskeurmerk voor biodynamische landbouw en voeding. Directeur Bert van Ruitenbeek reageerde bevestigend: ‘biologisch (dynamische) voedsel vergroot de veerkracht van mens en milieu.’ Aan de hand van onderzoek en praktijkvoorbeelden die hij aandraagt mag je concluderen dat biologisch (dynamisch) geteelde producten een meerwaarde hebben

Tot op heden is er weinig onderzoek gedaan naar mogelijke effecten van biologische producten op gezondheid. In meer dan 100 studies zijn biologische en gangbare geteelde producten vergeleken. Sommige van deze studies laten zien dat biologisch producten hogere hoeveelheden droge stof, meer anti-oxidanten, hogere of gelijke hoeveelheden vitamine C en mineralen, en een vergelijkbare of betere kwaliteit aan eiwitten hebben. Het lijkt er dus op dat biologische producten meer gezondmakende stoffen bevatten. Zeker is dat ze vaak minder schadelijke stoffen bevatten, zoals residuen van pesticiden, nitraat en schimmelgifstof (mycotoxinen). Het meest recente en uitgebreide literatuuronderzoek hierover komt vanuit Wageningen Universiteit heeft als belangrijkste conclusies:

• Biologisch voeding bevat geen chemische gewasbeschermingsmiddelen en minder schadelijke stoffen (biociden) dan gangbare voeding.
• Biologisch voeding bevat minder resistente ziektekiemen dan gangbare voeding
• Biologisch voeding bevat meer antioxidanten (hulpstoffen) dan gangbare voeding.
• Biologische melk heeft een gunstiger vetzuurpatroon.
• Er zijn aanwijzingen dat het eten van biologische voeding leidt tot een lager risico op het ontwikkelen van stofwisselingsaandoeningen, zoals allergieën, suikerziekte en obesitas, en bepaalde vormen van kanker.

Of deze effecten een direct effect zijn van de biologische voeding, de verminderde gehalten aan contaminanten of de vaak andere levensstijl van consumenten die biologisch eten, dat is niet geheel duidelijk. Maar het geheel wijst op een positief gezondheidseffect en vraagt om nader onderzoek.

Volgens Van Ruitenbeek is de gezondheidsclaim van biologische producten ook op een andere manier te verantwoorden: de gezondheid neemt toe bij het eten van producten die vers en onbewerkt zijn en op een schone bodem zijn geteeld. ‘Dan heb je het eigenlijk automatisch over de biologische werkwijze: zonder chemische toevoegingen.’ Van Ruitenbeek verwijst naar herhaalbare proeven met komkommers. Daarbij werden gangbare en biologische komkommers in stukken gesneden, en vervolgens in de oorspronkelijke vorm in cellofaan verpakt in de koeling bewaard. Na zestien dagen waren de gangbare komkommers verkleurd en zacht. De biodynamische komkommers waren nog groen en alle plakken waren weer aan elkaar gegroeid. Je kon ze aan één kant beetpakken en dan bleef de komkommer heel… ‘Daar blijkt voor mij levenskracht uit, een zelf herstellend ordenend vermogen.’

Kippenexperiment
Vervolgens vertelt Ruitenbeek over een vergelijkingsonderzoek van de gezondheid van kippen die onder gelijke omstandigheden werden gehouden, behalve dat de ene toom kippen biologisch en de andere gangbaar kippenvoer te eten kreeg. Een opzienbarend onderzoek, omdat er gerenommeerde partijen aan meewerkten en de belangen vanuit de gangbare landbouw en wetenschap groot zijn. Er was echter een duidelijke uitkomst dat biologische voeding bij kippen de veerkacht, het herstellend vermogen (immuunsysteem) vergroot, waardoor bij ziekte sneller herstel optreedt.
Het onderzoek heeft nieuwe kennis opgeleverd, die mogelijk op afzienbare termijn tot een vervolgonderzoek bij varkens gaat leiden.

Brede definitie gezondheid
Overigens vindt Van Ruitenbeek dat gezondheid in een veel breder perspectief moet worden bezien. ‘Zonder biodiversiteit, een levende bodem, schoon water en schone lucht zagen we de tak af waar we als mensheid op zitten.’
Vooral landbouwgif is zeer schadelijk en er zijn ook steeds meer aanwijzingen dat boeren en omwonenden in omgeving waar veel landbouwgif wordt gebruikt o.a een hogere kans hebben op de ziekte van Parkinson. De biologische en biodynamisch werkende boeren (de laatste groep al sinds 1924!) tonen al sinds lange tijd aan dat het telen van gewassen zonder chemie heel goed mogelijk is en daarmee een grote bijdrage levert aan de gezondheid van mens en milieu.

Steven Berendsen