Een nieuwe, innovatieve maatregel om dieren te beschermen en om natuurlijke plaagbestrijding te bevorderen is een keverbank. Het idee voor keverbanken komt uit Engeland en is onderdeel van het Partridge-project. Met dit project wil men de achteruitgang van de patrijs in Europa stoppen en dertig procent meer biodiversiteit realiseren in zes jaar. Deelnemende landen zijn België, Denemarken, Duitsland, Schotland en Nederland. Uit jarenlang onderzoek in het Verenigd Koninkrijk blijkt dat de keverbanken zeer effectief zijn om de biodiversiteit op het land te verhogen. Maar wat zijn keverbanken precies?

Keverbanken zijn stroken land die een halve meter hoger worden gemaakt dan het omliggende akkerland. Deze verhoogde strook is drie tot zes meter breed en zo lang mogelijk. Idealiter liggen ze midden in een groter gewasperceel, maar niet verbonden met de randen van dat perceel, zodat deze nog steeds als een geheel bewerkt kan worden. Omdat de banken hoger en dus droger liggen, warmt de grond in het voorjaar sneller op en wordt het een behaaglijke plek voor insecten als sprinkhanen en krekels, loopkevers, wantsen, cicaden, bijen, hommels, wespen en dag- en nachtvlinders. Ook weten verscheidene soorten zoogdieren, reptielen en amfibieën deze plek te vinden.
De toegevoegde waarde is nog groter wanneer keverbanken in combinatie met andere maatregelen worden aangelegd, zodat kruidenrijke akkerranden, wintervoedselveldjes, struwelen en struiken van bijvoorbeeld meidoorn, sleedoorn en wilde kardinaalsmuts. Zo is er jaarrond voedsel en ook nest- en schuilgelegenheid beschikbaar. Ook kan er een zogenoemde braakstrook worden aangelegd. Dat is een strook waar niets groeit en waar regelmatig geschoffeld moet worden om de bodem open te houden. Het is de ideale plek voor vogels om op te drogen na een regenbui of om een stofbad tegen parasieten te nemen. Ook kan zo het leefgebied voor kievitkuikens verbeterd worden, aangezien ze daar makkelijker insecten kunnen vinden.

Natuurlijke plaagbestrijding en toename van soortenrijkdom
Keverbanken die vanaf de start goed zijn aangelegd, hebben in de eerste vijf tot tien jaar amper beheer nodig. En de landbouwer krijgt er veel voor terug! Ten eerste zijn natuurlijke plaagbestrijders, zoals loop- en kortschildkevers, volop aanwezig zodra de gewassen gaan groeien. Zo zijn er geen gewasbeschermingsmiddelen meer nodig. Ten tweede zorgen de vele bijen, hommels en zweefvliegen voor de bestuivingen van de gewassen. Ten derde blijkt het aantal insecten op landbouwgrond mét keverbanken twaalf keer hoger te liggen dan op reguliere landbouwgrond. Voor akkervogels, zoals gorzen, piepers, kwikstaarten en patrijzen, vormen keverbanken ideale voedselbronnen.
Ook op erosiegevoelige percelen kunnen keverbanken interessant zijn. De banken nemen makkelijker regenwater op en houden regenwater beter vast, waarmee verdere erosie van de bodem wordt voorkomen. Keverbanken nemen wel wat ruimte in en betekent voor de landbouwer dat een stuk grond van het perceel niet bewerkt kan worden. Maar landbouwers met aanpalende percelen kunnen bijvoorbeeld samenwerken en een keverbank aanleggen op de grens tussen deze percelen zodat ze elk maar de helft van hun grond hoeven in te zetten.

Keverbanken bij Land van Ons
Op een aantal percelen van Land van Ons zijn ook keverbanken aangelegd, zoals bijvoorbeeld in Holtesch en Empe. Empe ligt aan de Oude IJssel in Gelderland, een natuurgebied dat gedomineerd wordt door een oude rivierarm die in de 17e eeuw werd afgesneden van de IJssel. Een jaar geleden is door pachter Hans Nieuwenburg een keverbank aangelegd als springplank voor kevers, torren, spinnen en andere insecten. Er is destijds een nulmeting gedaan en in komend voorjaar wordt gekeken welk effect de keverbank heeft op de insectenpopulatie.
Holtesch ligt aan de rand van een bosperceel in Midden-Drenthe. In het voorjaar van 2021 heeft boer Kees Sijbenga langs het zandpad een keverbank aangelegd, in de hoop patrijzen aan te trekken. Van begin april tot eind november bloeit er van alles en tot aan begin november waren er nog steeds insecten op de keverbank aan het foerageren.

Hoe leg je een keverbank aan?
Een keverbank kan tijdens de late zomermaanden of herfst worden aangelegd. Een goed moment is na de oogst, als de grond droog is.
Je maakt een rug van ongeveer 70 centimeter hoog en 3 tot 6 meter breed. Een gangbare manier is om met een wentelploeg drie werkgangen van beide zijden naar het midden om te ploegen. Daarna kun je de keverbank enkele weken laten rusten om in te zakken tot ongeveer 50 centimeter.
Zaai de keverbank vervolgens in met een mengsel van polvormende grassen als kropaar, timotheegras en roodzwenkgras, en een variatie aan meerjarige kruiden. Door in het voorjaar enkele keren vooraf een vals zaaibed aan te leggen, voorkom je later problemen met onkruid.
Het maken van een vals zaaibed gaat op dezelfde manier als een gewoon zaaibed: je woelt de grond los door deze te schoffelen. Hierdoor komen de zaden van het onkruid naar boven. Laat het zaaibed nu met rust, zodat het onkruid zal gaan kiemen. Na ongeveer twee weken kun je het opgekomen onkruid gaan verwijderen.
Het is de bedoeling dat er uiteindelijk op de keverbank een ruige, grasachtige begroeiing ontstaat. Dat maakt de keverbank tot een veilige, beschutte plek waar het goed toeven is.
Wil je zelf aan de slag? Zie dan ook dit filmpje over de aanleg van een keverbank.