Ruim een jaar geleden tekenden we het contract voor perceel Elst, type voedselbos en akkerland. Hoe staat het er nu mee? We vragen dit aan Wytze Walstra -een van de vier ondernemers van De Jonge Voedselbosboeren die het perceel pachten- en perceelcoördinator Christiaan van Veen.  
 

16.000 
We spreken Wytze en Christiaan de dag voor de vakantie. De vier pachters gunnen zich deze vakantie na een jaar onafgebroken werken. ‘Het is ongelooflijk wat er allemaal op je afkomt’, vertelt Wytze. ‘We zijn heel blij met het perceelteam als sparringpartner. In de winter van 2024 hebben 600 vrijwilligers geholpen 16.000 snelgroeiende bomen en struiken te planten om het ecosysteem op gang te helpen. Dankzij deze hulp zijn we nu toe aan het planten van de eetbare soorten.’ 
 

Voedselbos de Laar 
In 2023 bood provincie Gelderland het perceel van 13ha te koop aan. De vier -met hun ervaring bij andere voedselbossen- waren echt toe aan hun eigen voedselbos. ‘De omvang van het perceel is precies goed voor vier mensen, de vruchtbare rivierklei is geschikt én het perceel is goed bereikbaar vanuit Arnhem. De provincie gunde op basis van ons ondernemingsplan ‘Voedselbos de Laar’ ons het perceel. Dankzij de aankoop door Land van Ons en Aardpeer konden de boeren aan de slag. ‘We hebben eerst twee poelen aangelegd en de walkanten van de sloten natuurvriendelijker gemaakt, een project samen met Waterschap Rivierenland’, legt Wytze uit.  

Perceelteam 
Christiaan van Veen stelde in 2024 binnen de kortste keren een perceelteam samen. Onder andere uit leden van het Arnhemse ‘perceelteam zonder perceel’ dat al bestond. Het team wijst de pachters de weg naar bijvoorbeeld financiële bijdragen van Land van Ons voor herstelmaatregelen. Bijvoorbeeld voor de keverbank en vlinderrijke akkerranden die inmiddels zijn aangelegd. Het team helpt ook met raad en daad bij de open perceeldagen, het werven van vrijwilligers onder andere onder de leden van Land van Ons, de vrijwilligersdagen en met de catering tijdens de boomplantdagen.  

Natuur en landbouw renderen samen 
‘Op perceel Elst staan qua biodiversiteit alle neuzen dezelfde kant op´, schetst Christiaan de samenwerking. De boeren komen vaak met een idee om de biodiversiteit te stimuleren. Wij steunen dat. Herstel en behoud van biodiversiteit is samen met voedselproductie integraal onderdeel van het businessmodel. Wytze beaamt: “Er is ons alles aangelegen om de voedselbossen rendabel te maken. We willen laten zien dat natuur en landbouw samen kunnen renderen.” 

Biologisch melkveehouders 
Het perceel is in tweeën verdeeld. De helft is akkerland met vlinderrijke akkerranden en in onderpacht aan twee zeer ervaren biologische melkveehouders. Die verbouwen er voedergewassen voor hun koeien, zodat ze minder krachtvoer van elders nodig hebben.  

3 soorten voedselbos 
Op de andere helft van het perceel zijn drie soorten voedselbos in aanleg. Deze moeten vanaf 2030 gaan renderen een zelfoogstbos: bekende soorten voor buurtbewoners, een gastronomisch bos met bijzondere soorten voor (horeca)ondernemers in de regio en een rationeel voedselbos op rijen geteeld – met onderling grote diversiteit – om de oogst te vergemakkelijken. 

Belemmering vanuit bestemmingsplan 
‘De verdeling akker en voedselbos is zo gekozen vanwege de beperkingen van het bestemmingsplan. Er mogen geen bomen op het gehele perceel worden geplant. Terwijl een eeuw geleden op het hele perceel bomen stonden. “Dus wat wordt er bedoeld met cultuurhistorisch? Dit soort landschapselementen is nu juist hard nodig”, betoogt Wytze. ‘Maar voor ons vieren zou die 13ha nu ook nog teveel zijn.’ 

Boerenlandschap mozaïek 
Tenslotte wil hij benadrukken: ‘Wij zijn zeker niet voor alleen voedselbossen in de landbouw. De biodiversiteit krijgt de meeste kans in een afwisselend boerenlandschap, een mozaïek van voedselbossen, akkers en graslanden met vloeiende overgangen.’ 
 

Impact op biodiversiteit 
De impact van Voedselbos de Laar op de biodiversiteit laten nog even op zich wachten. Herstel heeft een lange adem nodig. Maar een greep uit metingen bij andere voedselbossen:

“In de val van het voedselbos zijn in totaal 18.572 insecten verzameld, tegenover 3.379 in de val van het referentiegebied; een factor 5,5 verschil.” Uit: Voedselbos trekt insecten en broedvogels De Levende Natuur, maart 2025. 

“Het aantal soorten vogels neemt toe van 15 soorten in 2016 tot 36 soorten in 2023 en het aantal broedterritoria verdrievoudigt van 51 in 2016 tot 152 in 2023.” Uit Voedselbossen van belang voor biodiversiteit Netwerk voedselbosbouw, 2017.