Groot was de belangstelling om deel te nemen aan de excursies van Land van Ons op de Onner Es op zondag 15 augustus 2021. Drie maal 25 (of stiekem toch meer?) deelnemers, op bevlogen wijze gegidst door perceelteamleden Jan Wittenberg en Ingrid Schenk.
Het publiek was zeer geïnteresseerd. Het weer werkte mee, herhaaldelijk liet de zon zich zien. Bewonderd werd de grote boekweitakker van Land van Ons op de Onner Es, die in mei door de biologische landbouwer Steenbergen is ingezaaid. Begin augustus was het nog een golvende witte akker, waar de bijen van de bijenhouder Elmar Mook van bloempje naar bloempje zoemden. En nu, half augustus, zijn veel bruine boekweitkorrels zichtbaar. Ze zien eruit als kleine beukennootjes. Voorzichtig worden korrels door bezoekers ter hand genomen, gepeld en geproefd. Tja, waar smaakt het naar? Over een week of twee worden ze geoogst en gaan ze naar een pelmolen. Niet zoals verleden jaar naar Polen, maar ‘gewoon’ in ons eigen land.
De excursies voeren over de Onneresweg, door de weilanden en langs de grote pingoruïne uit de laatste ijstijd, waarvan de 5,5 m dikke veenlaag nog helemaal intact is. En tot slot gaat de tocht naar het ‘tijdelijke Onslandcafé’, zoals een bezoeker het noemde. Daar was koffie, thee, sap van appels uit Jans eigen boomgaard en lekkere boekweitkoekjes. Ook was er een kleine expositie van de geschiedenis van de Onner Es te bekijken. Op bankjes in de schaduw volgden geanimeerde gesprekken, werd deskundigheid uitgewisseld en kwamen vragen los. Voor iedereen was het inspirerend. ‘Ja, die kant moeten we weer op’, merkt een bezoeker op. Vandaag was een voorproefje van de toekomst. Ook was de belangstelling voor eigen boekweitproducten groot. De potjes boekweithoning waren meteen al uitverkocht. Kortom, een geweldige dag om op terug te zien.
De Onner Es is al enkele maanden in gebruik bij Land van Ons, althans 26 ha ervan. Imposant is het weidse landschap waardoorheen de zandweg Onneresweg kronkelt. ‘Het heeft buitenlandse allure en dat in het noorden van het land’, zei een bezoeker lyrisch, ‘alsof de tijd hier heeft stilgestaan.’ Instemmend werd geknikt. Het landschap is ontstaan in de laatste twee ijstijden. Het ligt hoog op de Hondsrug. Honderdduizenden jaren geleden (tijdens het Saalien) heeft het ijs het met leem, zand, grind en keien uit het verre Scandinavië opgebouwd. En tienduizenden jaren geleden (tijdens en na het Weichselien) is het gepolijst door wind en smeltwater en zijn er talloze vennetjes, vlaktes en stuifduinen ontstaan.
De Onner Es is gevormd door de natuur en de mens. De bewonersgeschiedenis dateert al van vijfduizend jaar geleden. De heersende tijdgeest bepaalde het gebruik van het landschap. Eeuwenlang lagen er meer dan honderd kleine akkertjes op de Onner Es. En dan in 1921 werd een deel van de Onner Es afgezand. Deze afzanding had tot gevolg dat veel akkertjes verdwenen en weiland werden. Ook had deze ingreep een groot effect op de waterhuishouding. En nu gaat Land van Ons hier de scepter zwaaien en de Onner Es opnieuw inrichten. Zien we over enkele jaren een mozaïek van akkertjes en bloemrijke akkerranden? Mogelijk zoals het een eeuw geleden nog was? Tal van deskundigen onderzoeken waar mogelijkheden liggen, hoe de es ingericht kan worden, wat er met de bodem moet gebeuren en hoe een en ander rendabel gemaakt kan worden. Op basis van de uitkomsten worden het inrichtings- en beheersplan gemaakt. En dan: ‘it giet oan’.
Ingrid Schenk