Als de natuur haar eigen gang gaat is water dienstbaar aan al het leven. En ze doet dat heel mooi en eigenlijk eenvoudig. ‘Met een schimmelnetwerk in de bodem en waterpartijen boven de bodem. Daar kunnen we de natuur weer een beetje in ondersteunen’, zegt Iwein Fuld, sinds kort betrokken bij de inrichting van een perceel van Land van Ons.

Door Deanneke Steenbeek

Als ik zeg: water en biodiversiteit, wat zeg jij dan Iwein? ‘Schimmels! De oudste complexe levensvormen op aarde. Het waren schimmels die het eerste leven op land mogelijk maakten. Door een schimmelnetwerk te hulp te roepen maken we het leven op het land interessanter en aangenamer. Als er voldoende bomen in het gebied staan, en er in de bodem een rijk schimmelnetwerk ongestoord functioneert, blijft de vochtigheid goed in balans.

De waterproblemen op landbouwgronden is het gevolg van de intensieve bewerking, die heeft het rijke schimmelnetwerk verstoord: de monocultuur, het gebruik van fungicide middelen en de drooglegging van waterpartijen om nog meer land voor productie te hebben.

‘Er is vaak nog wel enig schimmelnetwerk in de landbouwgrond aanwezig, vooral aan de randen, als daar niet te ver is doorgeploegd. Daarop aansluiten met 1 jarige gewassen die je dan inoculeert met slimme schimmels, dan maak je al weer een begin met het verrijken van de bodem. Elke stap levert wat op’ vertelt Iwein gretig.

Dans van land en water

Natuurlijke waterpartijen zijn belangrijk voor de waterhuishouding in het gebied. Als berging voor neerslag en als irrigatiemiddel door verdamping. Dan hebben we het niet over een vijver met plastic folie en een waterpomp, maar over een diep gat in de bodem tot voorbij de grondwaterstand. Een gat dat zich vult met grondwater. Met flauwe oevers die een brug vormen met het land. Zodat de dans tussen land en water steeds gedanst wordt door een diversiteit van planten en dieren. ‘Ken je het Bossche Broek of beter nog, de Moerputten, bij Den Bosch? Prachtig moerasecosysteem waar je het hele jaar min of meer met droge voeten doorheen kunt’, illustreert de voedselboskabouter.

‘Als je de natuur met rust laat, regelt ze het zelf. Dat zijn we vergeten. We kennen het nog groots in het Amazonegebied waar de bossen zelf de neerslag regelen wanneer ze het nodig hebben. Hier in Nederland moeten we het water in en op landbouwgronden een handje helpen. En dat doen we graag, met schimmels en natuurlijke waterpartijen.’

Iwein is sinds kort betrokken bij de plannen met Ons perceel Meristeem bij Den Bosch. Het is nog niet zo goed te zien, maar dit is een voedselbos in wording. De bodem ligt rustig te wachten op wat komen gaat. Het mycelium van verschillende schimmels breidt zich gestadig uit. Er liggen berken-, elzen- en lindezaadjes waarvan er misschien al een paar gekiemd zijn. Mollen en pendelaars doorluchten de verdichte bodem vanaf de bosranden. Hier en daar staat een zaailing van een walnoot, of een kornoelje. En er groeien en bloeien al allerlei eetbare kruiden. Het water speelt een grote rol op dit perceel. Het is een regenwaterbergingsgebied, dus de gemiddeld hoogste grondwaterstand kan incidenteel nog flink overschreden worden door instromend regenwater. Naast de verwachte grote verschillen in vochtigheid in de tijd, zijn er ook grote verschillen in vochtigheid verspreid over het perceel zelf. Er zijn enkele drassige delen, die in de natte jaargetijden geregeld onder water staan. Ook zijn er enkele droge delen, waar zelfs de bramen en het gras het moeilijk hebben*. ‘En dat is precies mooi’, zegt Iwein ‘Die beweging van veel water naar weinig water en andersom trekt veel leven aan. Insecten, amfibieën, vogels, kruipers, allerlei symbioses komen op gang.