Het is een mooie herfstdag wanneer ik Franke Remerie ontmoet op zijn buitenplaats in de Achterhoek. Franke is de man die ruim 6 jaar geleden samen met Jaap Benschop het initiatief nam tot Land van Ons. Franke was voorzitter tot 2023. We praten hem over zijn drijfveren voor de oprichting, zijn visie en hoe hij aankijkt tegen de huidige situatie in de landbouw en de huidige situatie in de landbouw en de natuur.
Drijfveren
‘Ik zag de biodiversiteit in Nederland almaar afnemen, een proces dat al minstens 50 jaar gaande is. Die achteruitgang is heel snel gegaan, door de intensivering van de landbouw, zaadveredeling. Insecten, een belangrijke basis voor veel leven, verdwenen in groten getale uit onze natuur. Je hoopt dan dat de politiek dit ziet en dat er iets aan wordt gedaan. Maar de telkens wisselende kabinetten boden weinig hoop. Ik wilde wat doen als burger. Het probleem gaat feitelijk om de eigendom van onze grond. Als eigenaar bepaal je in hoge mate wat er met die grond gebeurt. Boeren (de grootste grondbezitters) kiezen meestal voor de economische invalshoek. Maar je kunt ook kiezen voor een ecologische insteek of voor kwaliteit van het landschap. En dat is wat Land van Ons beoogt.
Keuze voor landbouwgrond
Bijna tweederde van ons land is in gebruik voor landbouw. Wanneer je iets aan biodiversiteit wilt doen dan heeft de landbouw een veel grotere impact dan onze natuurgebieden. Veel van onze natuur is versnipperd en aangetast door stikstof. En ons falend stikstofbeleid biedt geen oplossingen voor boeren. Via Land van Ons proberen we een kentering in dat proces aan te brengen. Dat is deels gelukt, maar de neergang van de biodiversiteit laat helaas nog steeds een negatieve trend zien.
De start
Met veel enthousiasme en doorzettingsvermogen zijn we begonnen. Bij de start moet bereid zijn om grenzen op te zoeken, want als je iets nieuws wilt dan is bestaande regelgeving daar niet altijd op ingesteld. Zo hebben we bijvoorbeeld bewust gekozen voor een coöperatie als organisatievorm, in plaats van een vereniging. Land van Ons koopt met het geld van alle deelnemers percelen landbouwgrond. Als mede-eigenaren van die grond, via de coöperatie, zijn we feitelijk ondernemers. Ons rendement is een gezondere grond en verbetering van de biodiversiteit.
Samenwerken
Elke terugkerende bloem of insect in ons landschap is gewonnen. We kunnen een verschil maken en samenwerking met andere partijen kan dit alleen maar versterken. En dan nog boks je op tegen gevestigde belangen. Kijk bijvoorbeeld naar de Rabobank. Met een fonds van 3 miljard proberen ze boeren duurzamer te laten produceren. Het onbedoelde effect is dat boeren grond opkopen om hun mest kwijt te kunnen. Of er dan feitelijk iets verandert aan de bedrijfsvoering is maar de vraag. En dat is een gemiste kans, want zo zorgt dat fonds er alleen maar voor dat de grondprijzen geëxplodeerd zijn.
Rol van overheid en pensioenfondsen
Onze visie bij de start was om minimaal 15% van alle landbouwgrond ecologisch te beheren. Dan heb je het over 300.000 ha. Met de huidige prijzen betekent dat een investering van ongeveer 27 miljard euro. De overheid moet hier een belangrijke rol in spelen. Dit kan door effectieve regelgeving rondom grondverkoop, door eisen te stellen aan toekomstig gebruik van de grond. Maar bijvoorbeeld ook door pensioenfondsen via overheidsgaranties te stimuleren om te investeren in natuurinclusieve landbouwgrond, gericht op het verbeteren van de biodiversiteit. Zij zijn de enigen die in staat zijn om, namens al die miljoenen pensioenverzekerden, zo’n lange termijn investering te doen. Een verzekering op een mooi en levend landschap.
Samenwerken met boeren
Veel boeren zien de noodzaak van goed landbouwbeheer, rentmeesterschap zo je wilt. Het is anderzijds niet onbegrijpelijk dat ze vanuit economische overwegingen het meest optimale uit de grond willen halen. Maar als je wilt dat dat op een natuurinclusieve of biologische manier gebeurt dan zoek je naar wegen om ze daarin te ondersteunen.
Meer duidelijkheid en stabiliteit
De relatie tussen overheid en boeren is eigenlijk vaak problematisch omdat je noodzakelijke veranderingen alleen maar kunt afdwingen via regels. Maar het probleem ligt niet bij de boeren. Er gaat te veel aandacht naar een paar schreeuwers. Terwijl er genoeg boeren zijn die mee willen gaan in deze toekomst, die interesse hebben en een goede effectieve samenwerking willen. Maar velen van hen zitten klem in falend overheidsbeleid. We ontkomen niet aan de verkleining van de veestapel maar het wordt veel te ingewikkeld gemaakt door bijvoorbeeld focus op landbouwgrond die tegen natuurgebieden aan ligt. Zet in op een landelijke krimp van 30% tot 40% van de veestapel en ondersteun vervolgens boeren voor een langere periode zodat ze kunnen omschakelen. Geef duidelijkheid en stabiliteit. Er wordt te veel gepraat en te weinig gedaan.
De toekomst
Land van Ons heeft in de afgelopen zes jaar laten zien dat je als burgers met elkaar heel veel kan bereiken met een positief en enthousiasmerend project. Maar in dat positieve verhaal mag je ook kritisch zijn. We zouden met veel en veel meer moeten zijn. We zijn 6 jaar verder en herstel van biodiversiteit is van onbekend gegroeid naar een hot topic. Maar ook verengt tot een stikstofdiscussie. In al dat geweld tussen voor- en tegenstanders mis ik Land van Ons. Binnen Land van Ons vonden sommigen dat je dan te activistisch werd. Maar het huidige maatschappelijk veld vereist dat je je stevig uitspreekt. Minder braaf. Velen van ons komen uit het zogenaamde ‘stille midden’. Maar de problematiek in ons land is veelomvattend. Als we het hebben over grond in Nederland dan raakt dat zoveel aspecten van onze samenleving: economische groei, voedselzekerheid, biodiversiteit, natuur, landbouw, wonen, infrastructuur, recreatie etc. Trek het in dat bredere kader en schroom niet om zo nu en dan tegen schenen te schoppen. Wrijving geeft glans. En met zoveel leden door het hele land en de netwerken van die leden heb je een grote kracht. Dat inzetten geeft je een kans op een echte doorbraak. Pak je verantwoordelijkheid, want wie doet het anders?
