Het Beheerplan voor de Onneresch is klaar en staat op de website van Land van Ons. De totstandkoming is een intensief proces geweest, gedragen door de twee deskundigen binnen het perceelteam. Wij hebben ontzettend geluk met hen, niet alleen vanwege het feit dat zij zo veel kennis in huis hebben, maar ook omdat zij een schat aan nuttige contacten met andere deskundigen hebben. Deze zijn breed ingezet, variërend van het geven van adviezen tot het fysiek verrichten van onderzoek op het perceel.

Het perceel heeft een fascinerende geschiedenis, die uitgebreid aan de orde komt in het beheerplan. Er werden trechterbekers gevonden in een graf uit de late steentijd (4800 tot 4000 jaar geleden). Een van de veengebiedjes op het perceel is een gave pingoruïne, en in 1927 werd er een vroegmiddeleeuws grafveld blootgelegd.

De bewoningsgeschiedenis gaat tot 5000 jaar terug, toen de eerste boeren de woeste grond tot akkertjes begonnen te maken. De etymologie van het woord es laat zien dat dit ‘land waarvan gegeten wordt’ betekent. In zekere zin zal het perceel nu voor een deel weer aan die definitie gaan voldoen, zij het dat de verandering nu niet van woeste grond, maar van overbemest grasland naar akkerbouw gaat.

De recente geschiedenis is die van de vorige eigenaars: een familie van melkveeboeren die de grond sinds 1952 in bezit had. De laatste telg is de verkoper van de grond aan Land van Ons. Hij is te oud geworden om zijn bedrijf te runnen en had geen opvolger. Bijzonder is dat hij onder de ‘gangbare’ boeren in de omgeving een aparte plaats innam: zo heeft hij bijvoorbeeld de grond nooit geploegd. Gemakkelijk was en is de verkoop niet voor hem. Alles wordt nu anders, en hoewel hij levendige herinneringen heeft aan de biodiversiteit die er in de tijd van zijn vader nog was, gelooft hij niet dat die terug zou kunnen komen. Wij hopen en vertrouwen er natuurlijk op dat hij ongelijk zal krijgen…

In april 2021, toen het perceel werd aangekocht, zagen we een idyllisch stukje landschap, dat echter volledig bestond uit grasland in monocultuur. Door de keileemlaag die onder de bovenste grondlaag ligt, kan regenwater niet tot diep in de grond wegzakken. Dit zorgt in de huidige natte winters voor moerasachtige delen op het perceel, terwijl er in warme, droge periodes geen vocht aan de grond onttrokken kan worden. Dit maakt een groot deel van het perceel ongeschikt voor akkerbouw, maar we kunnen de biodiversiteit daar wel degelijk bevorderen door de graspercelen tot kruidenrijk grasland te maken.

Het hoger gelegen deel van de es is vorig jaar wel meteen tot akker gemaakt. De ingezaaide boekweit was tijdens de bloei een sprookje om te zien en gaf een fantastische oogst! Ter weerszijden van de zandweg die over het perceel loopt en die het hoge deel van het lage scheidt, zijn brede akkerranden gecreëerd, die zijn ingezaaid met een bloemrijk ‘Hondsrug’-mengsel (de Onneresch is gelegen in het Unesco Global Geopark De Hondsrug). Dat was trouwens een leuke klus, die we samen met vrijwilligers uit ons grote bestand hebben gedaan: eerst het vele kweekgras grondig verwijderen, daarna, als beloning, zaaien.

Daarmee hebben we, ruimschoots binnen het eerste jaar, al het een en ander van de ideeën en plannen van Land van Ons gerealiseerd. Het beheerplan voorziet ruimschoots in concrete verdere plannen, het is echter geen statisch geheel. Soms zal er geëxperimenteerd worden en indien een experiment niet de gewenste uitkomst heeft, moeten we het plan bijstellen en gaan we mogelijk een andere richting uit.

Binnenkort wordt de combinatie van winterrogge en Westerwolds raaigras gemaaid. Deze gewassen zorgden de hele winter voor een prachtige, groene deken op de akker en beschermden de grond, die na de boekweitoogst bloot was komen te liggen. De koeien van onze biologisch-dynamische boer zullen ervan smullen en de akker komt dan vrij voor het inzaaien van huttentut.

Plannen? Te veel om op te noemen, maar hierbij een selectie. Het unieke open karakter van de es willen we behouden. Geen vaste heggen dus tussen perceeltjes, hoogstens enkele accenten: een solitaire boom, een klein bosje. We gaan een idee uitwerken voor een demonstratie-akker met de gewassen die vroeger op de es groeiden, op basis van onderzoek van pollen en sporen in de pingo, uitgevoerd door de Universiteit Utrecht. We gaan hier deelnemers/vrijwilligers bij betrekken, het is deel van de participatie en educatie die we willen ontwikkelen.

Het grasland blijft weide voor het jongvee van onze boer, en zal bemest worden met grove stalmest. Hierdoor zal een kruidenrijk grasland ontstaan.

Mogelijk kunnen we op een deel daarvan in 2023 experimenteren met akkerbouw. Een ander deel, met een hobbelig maaiveld en gecompliceerde bodemopbouw, kunnen we mogelijk gebruiken om kippen, schapen, varkens en ganzen te houden. De producten daarvan zouden, o.a. in de boerderijwinkel van de echtgenote van onze boer, verkocht kunnen worden.

We zien uit naar het nieuwe seizoen, waarin we weer aan de slag kunnen!